Görüntü işleme teknolojisini kullanarak ihracat ürünlerinde Aflatoksin riskini önemli ölçüde azaltmak mümkün olabilir mi?

Gıda Dedektifi olarak uzun yıllardır ve özellikle son aylarda yoğun olarak Türkiye’den Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmek istenen ürünlerin sınırlardan geri çevrildiğine dair haberler yapıyoruz. Bu haberlerde de çoğu zaman aflatoksin analizlerinin uyumsuzluğu sebebiyle ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerine kabul edilmeyerek, sınırdan geri çevrilmek suretiyle ülkemize iade edildiğini öğreniyoruz. İnsan sağlığı için ciddi tehditler oluşturan aflatoksinler, özellikle Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus küf türleriyle karşımıza çıkıyor. Bunlar bilinen en güçlü kanserojenlerden biri olup, aynı zamanda karaciğer kanseri riskini de arttırdığı biliniyor. Bu sebeple aflatoksin analizleri büyük önem taşıyor ve Avrupa Birliği’nde yapılan kontroller sonrasında uygunsuz ürünlerin ülkemize iadesine sebep oluyor.

Bu konuda geçtiğimiz aylarda yapılan bir bilimsel araştırma ise Türkiye’de fındık, incir ve yer fıstığı ürünlerinde aflatoksin riskini azaltmak için görüntü işleme teknolojilerinin önemini ortaya koydu. Yapılan çalışmayla özellikle fındık ve kuru incir ürünlerinde aflatoksin seviyelerinin azaltılmasında optik ve lazer sistemlerin etkisi ortaya kondu. Current Nutrition & Food Science dergisinde yayınlanan ve Sibel Özçakmak, Manaf AlMatar, Onur Akbulut ve Asya Çetinkaya tarafından yapılan bilimsel araştırma kapsamında Türkiye’deki kuruyemişler ve kuru incirlerde aflatoksinlerin azaltılmasında etkili ayırma teknolojileri incelendi.

Bu çalışmada yöntem ve bulguları detaylarıyla açıklanan teknolojiyle optik ve lazer sistemlerle ayrılan ürünlerde aflatoksin seviyelerinin anlamlı şekilde düştüğü tespit edildi. Çalışma kapsamında, fındık ve kuru incir örnekleri üzerinde yapılan analizlerde, optik ve lazer sistemleri ile ayıklanan ürünlerdeki aflatoksin seviyelerinin önemli ölçüde azaldığı görüldü. Özellikle fındıklarda, Aflatoksin B1 (AFB1) seviyeleri 7.80 µg/kg'dan 3.63 µg/kg'a düşerken, toplam aflatoksin seviyeleri ise 13.56 µg/kg'dan 7.21 µg/kg'a geriledi.

Bu çalışmayla birlilkte Türkiye'deki gıda işletmelerinin ürün kalitesini artırma ve aflatoksin riskini en aza indirme çabalarında ileri teknoloji kullanımının ne denli etkili olduğunu gözler önüne serilmiş oldu. Çalışma, ayrıca aflatoksin tehlike yönetiminde Kritik Kontrol Noktaları'nın belirlenmesi ve bu noktaların etkin bir şekilde yönetilmesi gerektiğine de dikkat çekmektedir. Gelecekte, daha ileri görüntüleme teknolojileri ile yapılan çalışmaların, aflatoksin seviyelerinin daha da azaltılmasına katkı sağlaması bekleniyor. Böylelikle ülkemizden ihraç edilen ürünlerde aflatoksin sebebiyle geri çevrilmelerin ve iadelerin azaltılması, ülkemiz ürünlerinin yurtdışına ulaştırılması ve marka değerinin de zarar görmemesi adına büyük önem taşıyor.